a22
 
Bunkernummer
A22
Oud Bunkernummer
EB4
Lokatie
Baaigem
Toegankelijkheid
Volledig op privéterrein. Bunker is volledig vrij.
Aantal kamers
2 achteraan verbonden kamers en een sas
Aantal schietgaten
2
Type geschut
2 x MI
Bijhorende vuurrichting
Oosten - Zuidoosten
Origineel kadastraal perceel waarop de bunker werd gebouwd:
  • Baaigem, Unieke Sectie, kadastrale percelen 713d (deels) en 706a (deels).
Meer details over de originele eigenaars en de aktes behorende bij deze bunker:
  • De originele onteigening vond plaats op grondgebied Baaigem en ligt op de scheiding van 2 (in theorie 3) percelen.
  • Het onteigende terrein omvat enerzijds een perceeltje van 93 ca op de zuidzijde van een groter perceel landbouwgrond 706a van in totaal 19 are 40 ca en anderzijds een hierbij aansluitend perceeltje van 67 ca aan de noordkant van een veel groter perceel landbouwgrond 713d van in totaal 2 hectare 85 are 60 ca.
  • Als je deze akte echter eens nauwer bekijkt klopt er toch iets niet. Er wordt uiteindelijk officieel enkel onteigend op de percelen 706a en 713d. Het onteigende perceel ligt in feite op de scheiding van 3 percelen. Er had ook 9.25m x 2m moeten onteigend zijn van het perceel 707a en evenveel meters in mindering gebracht moeten zijn van perceel 706a.
  • Om het onteigende terrein ten allen tijde te kunnen bereiken was er enerzijds een permanente erfdienstbaarheid over een strook van 2 meter breed en 11.50 meter lang noordelijk over de oostgrens van het perceel 706a. Dit werd dan nog eens in dezelfde richting voor 15.20 meter vervolgd over de oostgrens van het perceel 708b om zo de openbare weg Muntekouter te bereiken.
  • Om het terrein te kunnen bereiken voor de bouw van de bunker werd voor een periode van 8 maanden vanaf het ogenblik dat de werken effectief zouden starten een strook van 5 meter breed tot bij de bunker voorzien. In dit geval komt dit gewoon neer op het verbreden van voorgaande strook met een extra strook van 3 meter oostelijk van de eerder gemelde stroken van 2 meter breed. Dit kwam dan neer op 11.4 meter over de westgrens van perceel 707a en nog eens 15 meter (geen 15.20 meter) over de westgrens van het perceel 708a.
  • Omdat deze erfdienstbaarheden vlot de weg Muntekouter zouden kunnen bereiken, werd er dan ook nog eens 3 ca betrokken van het perceel 705a, aansluitend bij de wegel Muntekouter.
  • De aktes voor het onteigende terrein, de gemelde permanente en tijdelijke erfdienstbaarheden dienden allen aan dezelfde persoon opgemaakt te worden omdat ze allen eigendom waren van de landbouwer Van Hecke Oscar, in de volksmond gekend als "Van Hecke". De akte werd verleden op 15 april 1935 voor de prijs van 1200 BEF.
  • Dezelfde eigenaar zal ook nog opduiken in de aktes voor de bunker Mu2.
  • Deze akte bevatte ook een clausule voor een jaarlijkse intrest op dit bedrag van 5% wat in dit geval neerkwam op jaarlijks 60 BEF vanaf het ogenblik dat de werken zouden aanvatten. Ook bij deze akte werd deze clausule uitgebreid met de bijkomende voorwaarde dat deze intresten ten laatste zouden starten 3 maanden na het tekenen van de akte, ook al waren de werken dan nog niet aangevat.
Huidige kadastrale perceelnummers van deze bunker:
  • De originele percelen 713d en 706a zijn in die vorm beiden niet meer terug te vinden. Ook staat zelfs op het huidige kadaster de bunker niet eens vermeld of getekend.
  • De origineel onteigende perceeltjes zijn blijkbaar opnieuw opgegaan in enerzijds het perceel 713f en 709b.
  • in 1961 stond dit bunkertje dat letterlijk het uitzicht en de locatie heeft van een bijgebouw bij een hoeve, alvast niet meer te koop.
  • Op 25 maart 2014 werd het geheel van hoeve en velden opgedeeld in verschillende loten en openbaar verkocht.
  • De bunker was toen opgenomen bij de verkoop van de hoeve en zijn bijgebouwen, al werd hij daar ook niet in detail mee opgenomen bij de beschrijving.
  • Wel is de hoeve opgenomen op de inventaris van het bouwkundig erfgoed. Klik op deze link voor meer info. Merkwaardig is dat men bij deze beschrijving wel de bunker omlijnt en tekent maar in de beschrijving jammer genoeg totaal niet vermeldt.

Ruime voorstudie van het terrein voor deze bunker

Op deze voorstudie zie je de bunker mooi aangeduid als een te voorzien bijgebouw op de zuidwestelijke hoek van een hoeve zuidelijk van de wegel Muntekouter.

Detail bij deze voorstudie

Op deze schets toont men het volgens de voorstudie het te onteigenen perceeltje voor de bunker. Merk op dat dit niet de vorm heeft van wat ooit zal onteigend worden.

Detail van de onteigening zoals terug te vinden bij de originele akte voor de bunker

Ruime onteigeningsschets zoals te vinden bij de originele akte voor deze bunker uit 1935.

Detail van de erfdienstbaarheden zoals in de onteigeningsakte terug te vinden

Het terreintje is dus heel anders van vorm vergeleken met de voorstudie. Zoals al gemeld klopt er toch iets niet met deze schets en hoe uiteindelijk werd onteigend. Het maakt nu uiteindelijk niet veel verschil gezien alles uiteindelijk eigendom was van dezelfde eigenaar.

Het onteigende perceeltje ligt letterlijk op de kruising van 3 perscelen, namelijk de percelen 706a en 713d. Rechts van de scheidingslijn tussen de strook van 2 meter voor de permanente erfdienstbaarheid en de overige 3 meters voor de tijdelijke erfdienstbaarheid, spreekt men niet meer over perceel 706a maar over perceel 707a. Zoals u hier kunt zien zijn er dus uiteindelijk toch ook wel 9.25 m x 2 m onteigend van dit perceel 707a en 18.50 m² minder van perceel 706a.

De erfdienstbaarheden lopen letterlijk op deze scheidingslijnen in de richting van de wegel Muntekouter genaamd. Bovenaan nog een zeer klein perceeltje van 3 m² mee betrokken voor de erfdienstbaarheden van perceel 205a tegen de weg Muntekouter.

Huidige ruime kadasterschetst situatie 2013.

Op deze kadasterschets is er dus geen sprake meer van de originele percelen 706a en 713d. 706a is opgegaan in het grotere perceel 709b. 713d is opgegaan in perceel 713f.

Routebeschrijving om deze bunker te vinden:
  • De bunker ligt op de zuidwestelijke achterhoek van een hoeve op de weg Prinsenmolen 13 te Baaigem.
  • De bunker ligt volledig op privéterrein en kan alleen bezichtigd worden mits toestemming van de eigenaar. De zijkant en achterkant kan men vrij gemakkelijk zien vanaf het veld naast de boerderij. Respecteer de privacy aub.
Localisatie van de bunker op de bunkerlinie:
  • Het is de laatste voorliniebunker tussen steunpunt Semmerzake en Muntekouter, aansluitend bij Muntekouter. Vrij kort ertegen staat beneden de heuvel de bunker A21 (155 m). Iets verderop liggen reeds de eerste bunkers van de voorlinie van Muntekouter. Hij staat in hoek opgesteld met Mu1 (265 m), de eerste voorliniebunker op Muntekouter. Hierdoor krijgen ze samen een groter gezichtsveld en schietbereik.
  • De bunker A22 neemt het kruispunt van de wegels Muntekouter en Prinsenmolenstraat onder vuur. Op die wijze neemt hij ook de lager gelegen velden zuidoostelijk onder schot. De in hoek met hem opgestelde bunker Mu1 neemt hierop een kruisvuur met meer specifiek als doelwit de velden zuidelijk van Muntekouter maar zeker ook het verharde gedeelte van Prinsenmolenstraat. Om beter zicht te hebben op de Prinsenmolenstraat, kijkt deze bunker Mu1 trouwens letterlijk iets of wat scheel. De beide schietgaten kruisen elkaar beperkt qua vuurrichting. Hierdoor kan het meest rechtse schietgat perfect deze weg onder vuur nemen.

Luchtfoto anno 2020

Je ziet de bunker A22 (met enige moeite) liggen zuidwestelijk van de hoeve bij Muntekouter. Deze bunker stond in hoek opgesteld met de bunker Mu1, hier ook zichtbaar in het verlengde van de onverharde wegel komende van de Prinsenmolenstraat.

Structuur van het bunkertje:
  • Twee achteraan verbonden kamers en een sas.
  • Elke kamer was voorzien voor het opstellen van een mitrailleur.
Welke type wapens waren in de bunker opstelbaar:
  • Naast de standaard voorziene opstelling voor Maximmitrailleurs was deze bunker ook voorzien voor de opstelling van Hotchkiss- en Coltmitrailleurs.

Omschrijving van het gecamoufleerde bunkertje:

  • Origineel was de bunker volledig ommuurd met baksteen.
  • Volgens het originele bestek diende de bunker gecementeerd te worden maar dit is in elk geval nooit zo gebeurd bij deze bunker. Er zijn nog vrij veel resten van de originele baksteenommuring aanwezig.
  • Al het houtwerk was standaard uitgevoerd in Noors rood dennenhout tenzij anders vermeld.
  • De toegang tot het toegangssas zat verstopt achter een houten deur van 1.00m x 2.00m (BxH).
  • De beide schietgaten voor de mitrailleur zaten verborgen achter valse ramen telkens uitgewerkt als 2 luiken openend in twee richtingen in gegalvaniseerd plaatijzer van elk 0.50m x 1.40m (BxH). Hierop waren houten raamprofielen gekleefd om het geheel nog explicieter het uitzicht van ramen te geven.
  • De bunker was bijkomend nog voorzien van 3 valse ramen. 1 op de linker en 2 op de rechter kant.
  • Deze waren identiek uitgewerkt maar dan telkens op een gefixeerde gegalvaniseerd plaat van 1.00m x 1.40m (BxH).
  • Op de achterzijde van het toegangssas, waar heden de baksteencamouflage jammer genoeg allemaal verdwenen is, was origineel een zeer fraai rond ossenoog aanwezig, een klein rond raampje van diameter 40 cm.
  • Het bunkertje was voorzien van een vrij plat zadeldak dat was opgetrokken in hout en als dakbedekking asbestgolfplaten had.
  • Het toegangssas was voorzien van een betonnen trap en een sterfput.
  • Bij de bunkers met mitrailleurkamer(s) was de toegang tot de eigenlijke gevechtsruimtes van de bunker gescheiden van het sas door middel van een gepantserde metalen deur van 0.86m x 1.82m (BxH) met zonneblinden, omlijsting en luikje voor toegangsverdediging.
  • De eigenlijke toegang bij de inkom was op zijn beurt afgesloten met een metalen traliehekje van 0.90m x 1.82m
  • In elke mitrailleurkamer was daarnaast standaard aanwezig:
    • 3.50 meter etagères met leggers in inlandse eik.
    • Een inlands eiken plankje van 0.32m x 0.12m x 0.06m met ijzeren steunen voor de plaatsing van een kogelpers.
    • 6 zware geschilderde hanghaken voor ophangen materialen in de kamers
    • Een verzinkte hanghaak aan het plafond voor ophangen olielamp (in vredestijd)
    • 1 chardome en chardomeplaat voor de standaard opstelling van een Maximmitrailleur
  • Ventillatiegaten waren aan de buitenzijde aan de bovenzijde afgesloten met een koperen geperforeerde afdekplaat om ingooien van projectielen naar binnen onmogelijk te maken.
  • Hij zat gedeeltelijk verborgen achter een haag waarin een houten toegangspoortje was voorzien naar de bunker.
  • Bij de bouw diende aandacht geschonken te worden om de haag aan de linker kant van de bunker zo intact mogelijk te behouden en eventueel uit te breiden om op die manier de bunker uit het zicht te onttrekken.
  • Het globale uitzicht was dit van een bijgebouwtje bij de boerderij waar hij nog altijd bijstaat.
Terreinschets horende bij de originele bouwplannen van deze bunker . Je ziet duidelijk dat ze de bunker volledig het uitzicht wilden geven als horende bij de hoeve. Het terrein was namelijk omheind maar niet op zijn noordoostelijke scheidingslijn met het terrein van de hoeve. Dit om het geheel niet argwanend te maken. Het moest een onderdeel van de hoeve blijven qua uitzicht. Aan de kant van het oreillon stond origineel al een haag die zoveel mogelijk diende behouden te blijven.
Grondplan bij deze 2 kamers mitrailleurbunker.
a22

Doorsnede AB bij bovenstaand grondplan geeft een dwarse doorsnede doorheen de beide mitrailleurkamers, kijkende naar de schietgaten. Op de schets merk je toch ook dat het terrein hier alles behalve plat is, zie hoeveel de hoogte tussen links en rechts scheelt.

Doorsnede CD bij bovenstaand grondplan geeft een doorsnede doorheen de rechter mitrailleurkamer en het toegangssas. Omwille van de asbestgolfplaten had de bunker een vrij plat zadeldak.
Actuele toestand van deze bunker:
  • Hij zit ook heden ten dage nog vrij goed verborgen en is zeker niet even vlot zonder toestemming van de eigenaars te bekijken aan alle zijden.
  • Hij is nochtans op sommige zijdes nog vrij intact qua baksteencamouflage.
  • Voor hij in 2014 samen met de hoeve werd verkocht was hij ook aan zijn voorzijde amper te bekijken. Aan die zijde was namelijk een schelf aangebouwd waaronder allerlei landbouwgerief stond gestapeld.
  • Sinds de verkoop is de bunker op dat gebied veel meer vrijgemaakt en ook beter te bekijken.
  • echter sterk verborgen. Enerzijds zit zijn voorkant volledig verborgen achter een soort van schelf voor het wegbergen van klein landbouwmaterieel. De achterkant van het sas zit verborgen achter een berg steenafval.
  • De bunker is volledig vrij maar volledig gelegen op privéterrein.
Draagt de bunker nog sporen van de meidagen 40:
  • De kans op schade is op deze zone van de lijn is vrij miniem omdat ze wel bezet is geweest maar nooit effectief om zeggen zwaar bevochten.
  • Voor zover geprospecteerd konden er voorlopig alvast aan de buitenzijde geen sporen van strijd worden vastgesteld.
Anekdotes, leuke weetjes en verhalen direct koppelbaar aan dit bunkertje:
  • Voorlopig geen gekend.
Kostprijsschatting van het toenmalige bunkertje:
  • Op basis van de hoeveelheden toegepast binnen de bouwproject A en B voor gelijkaardige bunkertjes, gecombineerd met de toegepaste basisprijzen zoals in het bestek van bouwproject E terug te vinden, werd een eerste benaderende prijs bepaald voor elk van de bunkertjes. Deze detailprijzen werden daarna herrekent via de regel van 3 op basis van de werkelijke projectprijs zoals terug te vinden in het bestek en de totaalprijs zoals zelf op basis van de gemaakte veronderstellingen, bekomen. Op die wijze moet dit bunkertje ongeveer 62.157,32 Bef gekost hebben.
  • Als men hier nog eens een aantal zaken gaat bijtellen die niet dienden ingecalculeerd te worden door de bouwfirma's maar rechtstreeks werden aangeschaft door de militaire overheid zoals bv chardomes, koepels, ventillatoren,... moet de totale kostprijs ongeveer op 62.657,32 Bef hebben gelegen.
  • Ter info: 1 BEF in 1934 komt ongeveer overeenkomt met een bedrag van 74 BEF (1.84€) in 2013, een "factor 74" dus.

Foto's van deze bunker

Foto's anno 1990 - 1995 : Collectie Guido De Jong - Simon Stevin Stichting

Zicht op het bunkertje anno 1995. Ook dit is een bunkertje dat al praktisch tientallen jaren nog nauwelijks van uitzicht is veranderd. Je kan de foto's merkwaardig genoeg in dit geval deels sorteren op basis van het puin die men tegen de achterkant van het toegangssas ziet liggen. Dit wordt met de jaren altijd maar meer. Toen zochten de koeien nog letterlijk beschutting tegen de bunker. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Uit dezelfde periode, Zicht op de rechter zijkant met de toegang volledig dichtgepropt met brandhout. (Foto: Collectie G. De Jong - Simon Stevin Stichting)
Het bunkertje anno 2000 - Ten tijde van de eerste versie van de tentoonstelling te Munte van "Betonnen getuigen, stille getuigen" - Foto's collectie Jacques De Vos.
Zicht op het bunkertje anno 2000. Dit is één van de weinige foto's nog in kleur genomen door Jacques De Vos van de bunkertjes. je ziet duidelijk dat hij iets recenter moet zijn dan de vorige foto's gezien de kuip waar de koeien tegen staan ondertussen gebroken op het weiland blijkt te liggen. Op de achterkant de romp van de molen van Baaigem. (Foto: Collectie Jacques De Vos)
Uit dezelfde periode, Zicht op de linker zijkant van de bunker. Het houten hekje rechts in de haag, biedt u normaal, zeker heden ten dage, zicht op de voorzijde van de bunker (Foto: Collectie Jacques De Vos)
Eigen prospecties vanaf 2006 tot 2011, allen zonder voorlopig, wegens volledig op privé gelegen, niet geprospecteerde binnenzijde van de bunker.
Anno 2006. Achterzijde van de bunker. We kijken hier op de achterhoek van het toegangssas. Je kan duidelijk merken dat ondertussen de eerder kapotte drinkbak extra bij het puin in de achterhoek is komen te liggen.

De linker zijkant van de bunker. Hier zien we nog duidelijk de originele baksteencamouflage, al is deze ondertussen wel aan het vergaan en aan het loskomen van de wand.

Achter het hekje, kon je toen ook al een blik op de voorzijde met de twee schietgaten gooien, al was dit een grote bewering. Tegen de voorzijde tussen het oreillon en de rechter zijwand, was een schelf aangebouwd. Hieronder was een hele boel enerzijds landbouwmateriaal maar anderzijds ook heel wat rommel gestapeld zodat de schietgaten amper te zien waren.
Een met enige moeite genomen foto van de binnenzijde van de bunker via het rechter schietgat uit die periode.
Voorzijde en rechter zijkant van de bunker. Het was in elk geval in die periode geen sinecure de bunker in stilte te proberen fotograferen met een dergelijke waakhond naast de bunker.
De rechter zijkant die toch nog heel wat restanten van camouflage en zelfs een bijkomend vals raam vertoont. De toegang zit rechts en was toen versperd met restanten van asbest-golfplaten.
Het met een golfplaat afgesloten toegangssas anno 2007.
Bijkomende prospectie in 2012, inclusief de binnenzijde
Het nog altijd weinig gewijzigde zicht komende vanaf de Prinsenmolenstraat, langs het veld voor de hoeve

Achterzijde waar in 1995 nog de koeien tegen de bunker lagen.

Ook de eigenlijke toegang zit ook nu nog altijd achter een korte haag verstopt. Dit was toen ook al identiek.
De linker zijkant van de bunker
De schietgaten zaten toen nog altijd achter evenveel rommel verstopt in een aangebouwde schelf tegen de voorzijde.
Aan de toegang stonden nog altijd dezelfde asbest-golfplaten
In het beton naast de toegang kan je ook bij deze bunker nog restanten van een ingekapt nummer zien. Allicht is het het nummer 99. De eerste 9 is echter totaal niet meer te zien maar alle omliggende nummers bij andere bunkers zitten in deze grootte-orde. Allicht zijn deze nummers te koppelen aan de wederverkoop van de bunkers (is een veronderstelling). Het kon tot op heden niet bevestigd worden.
In de toegang zie je dat de gepantserde deur ooit werd losgebrand van zijn scharnieren. Deze scharnier hangt er nog altijd verweesd bij.
Binnenzicht in de van de voorzijde van de bunker gekeken, rechter mitrailleurkamer. Vooraan zien we nog de sokkels voor het opstellen van een Colt- of Hotchkissmitrailleur. De chardomes zijn verdwenen net zoals de haken en etagères aan de muren.
Aan het plafond in dit geval ook nog een originele plafondhaak voor het ophangen van een olielamp.
Binnenzicht in de tweede mitrailleurkamer. De bunker was blijkbaar gebruikt als aardappelstapelplaats.
In maart 2014 werd de hoeve met bijhorende velden en de bunker openbaar verkocht. Bij een kijkdag kort voordien kon de bunker in opgeruimde versie zonder probleem in detail gefotografeerd worden.
De hoeve waar de bunker bijstaat, komende vanaf het kruispuntje van Prinsenmolenstraat en Muntekouter.
Zicht op de bunker in het veld met op de achtergrond de romp van de molen van Baaigem.
Zicht van hoe de bunker heden nog altijd kan gespot worden vanaf de deels onverharde wegel die langs de hoeve loopt.
De wijze waarop men de bunker krijgt te zien vanaf de hoeve zelf. Hij bleek trouwens toen volledig opgeruimd en veel fraaier te bewonderen dan voorheen.
Achterzijde van de bunker.
Linker zijkant van de bunker.
Achter het hekje kwam ditmaal de bunker zeer fraai te voorschijn. Al de rommel en het landbouwmateriaal was verdwenen en de aangebouwde schelf bleek gesloopt.
Detail van het rechter schietgat met nog zeer fraaie camouflagekleuren. Lichtblauw met hier en daar groene vlekken.
De volledig vrijgemaakte voorzijde van de bunker. Ook hier is de baksteencamouflage nog aanwezig tot de bovenrand van de schietgaten.
Rechter zijkant met ditmaal de vrijgemaakte toegang rechts.
De ditmaal opengestelde toegang.
Detail van de opengemaakte bunker.
Zicht op het bijkomende toegangssas vanuit de bunker. Ook hier was de bunker wel grondig dichtgemaakt met toch wel 6 rijen baksteen om te verhinderen dat hij bij een geallieerde landing opnieuw gebruikt zou kunnen worden.
Binnenzicht in de de meer opgeruimde mitrailleurkamer. Ook hier blijken ooit houten platen op de grond gelegd, allicht ook voor de stockage van aardappelen.
Detail van het schietgat met blauwe camouflageverf.
Zicht op achterzijde van de mitrailleurkamer met rechts op de achtermuur nog een granaatwerpgat naar de buitenzijde van de toegang.
Zicht op het toegangssas en de doorgang naar de 2e mitrailleurkamer.
Terugblik vanuit de 2e mitrailleurkamer op de achterzijde van de 1e kamer en het toegangssas.
De tweede mitrailleurkamer.
Het dak van de bunker met nog haken waar ooit de houten dakconstructie was aan bevestigd.
 
Vorige (A21)
Vorige (A21)
Volgende (A23)
Volgende (AV3)